با هدف بررسی مکانیسم های عصب – زیست شناختی اعتیاد به مواد مخدر در پژوهش های پیش بالینی، یک تیم فنی– تحقیقاتی موفق به طراحی و ساخت دستگاه خود تزریقی مواد برای استفاده در مدل آزمایشگاهی شد.
دکتر”اسماعیل ریاحی” دانشیار گروه فیزیولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران اعلام کرد: دستگاه خود تزریقی مواد محفظه‌ای استاندارد برای موش آزمایشگاهی است که برای شبیه سازی مصرف مواد اعتیادآور در انسان با هدف بررسی مکانیسم های نورونی اعتیاد به مواد در پژوهش های پیش بالینی طراحی و ساخته شده است.
وی گفت: نمونه آزمایشگاهی دستگاه ساخته شده دارای دو بخش سخت افزار و نرم افزار است که بخش سخت افزاری از پنج سازه اتاقک، پمپ تزریق، توزیع کننده غذا و استیمولاتور تشکیل شده و بخش نرم افزاری کار کنترل بخش های سخت افزاری و نیز ثبت و ذخیره رویدادها را به صورت خودکار انجام می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه تحقیقات پیش بالینی در زمینه سوء مصرف مواد نیازمند مدل های حیوانی مناسب است، اظهارداشت: معمولا در این پژوهشها دو مدل حیوانی مبتنی بر روش ترجیح مکان شرطی و روش خود تزریقی بیش از همه استفاده می‌شوند که به علت برتری الگوی خود تزریقی نسبت به دیگر الگوهای موجود، امروزه این روش در مراکز علمی دنیا کاربرد بالایی داشته و مهمترین و رایج‌ترین روش برای ارزیابی اثرات اعتیاد در حیوانات آزمایشگاهی به شمار می‌رود.
وی افزود: با این همه ، تقریبا تمام مطالعات پیش بالینی اعتیاد در ایران بجز موارد اندکی، از روش ترجیح مکان شرطی استفاده کرده‌اند، که مهمترین دلیل آن نبود دستگاه خودتزریقی تولید داخل و گرانی نمونه‌های خارجی آن است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه سوء مصرف مواد یکی از مهمترین مشکلات حوزه سلامت در کشور محسوب می شود و انجام فعالیت های پژوهشی و فن آورانه در این زمینه جزو اولویت های تحقیقاتی کشور است، گفت: سوء مصرف مواد یک اختلال رفتاری پیچیده و مزمن است که با وابستگی فیزیکی و روانی و عود مصرف مشخص می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: برای بومی‌سازی دستگاه خود تزریقی مواد، مشخصات و ویژگی‌های دقیق فیزیکی و نرم افزاری، استانداردها، و قابلیت های عملکردی چنین دستگاهی از منابع مختلف علمی و صنعتی استخراج و سپس و با استفاده از آن، مدل اولیه دستگاه بازطراحی و در نهایت نمونه جدید با همکاری یک تیم فنی – تحقیقاتی (متشکل از استادان، دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی و افرادی از بخش خصوصی) طراحی و ساخته شد.
دکتر ریاحی بهره مندی از حمایت های ستاد توسعه علوم و فن آوری های شناختی برای پیشبرد امر تجاری سازی این دستگاه را خواستار شد و گفت: تست حیوانی این دستگاه در عرصه آزمایشگاهی برای ارزیابی استاندارد و کارآیی آن در دانشگاه علوم پزشکی تهران در حال انجام است و فرایند ثبت این محصول در جریان و کار تجاری‌سازی آن در شرف آغاز است.
