سخن سردبیر:

تاریخچه علوم شناختی در ایران:

اولین تلاش جهت معرفی علوم شناختی در ایران را باید به نام مرحوم دکتر لوکس استاد برجسته دانشکده فنی دانشگاه تهران ثبت کرد. او توجه دانشجویان را به اینحوزه جدید دانش و فناوریجلب کرد و شاگردان برجسته ای تربیت نمود. به همت آن مرحوم در سال ۱۳۷۵ "پژوهشکده سیستم های هوشمند" در مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات تاسیس شد که ریاست آن تا سال ۱۳۷۷ بر عهده آن مرحوم بود و در فاصله سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ ریاست آنرا دکتر شاهین روحانی بر عهده داشت. در سال ۱۳۸۱ پژوهشکده سیستم های هوشمند به "پژوهشکده علوم شناختی" تغییر نام یافت و دکتر حسین استکی ریاست آن را بر عهده گرفت که هنوز با همین نام به فعالیت خود ادامه می دهد و دوره دکتری علوم اعصاب شناختی (گرایش مغز و رایانش) را ارائه می دهد.

از سوی دیگر در سال ۱۳۷۷ به همت دکتر سید کمال خرازی و تنی چند از اساتید روان شناسی و روان پزشکی موسسه مطالعات علوم شناختی به عنوان یک موسسه غیر انتفاعی با هدف انجام پژوهش در زمینه علوم شناختی تأسیس گردید که ریاست آن با دکتر جواد علاقه بند راد بود. در سال ۱۳۸۲ این موسسه توانست مجوز برگزاری دوره های دکتری و کارشناسی ارشد را از وزارت علوم دریافت کند و تحت عنوان «پژوهشکده علوم شناختی» به تربیت دانشجو بپردازد. ریاست این پژوهشکده به ترتیب پس از دکتر علاقه بند راد با دکتر حمید رضا نقوی، دکتر رضا زمانی و دکتر حمید رضا پور اعتمادبوده است.

پژوهشکده علوم شناختی دوره دکتری در رشته های علوم اعصاب شناختی (گرایش مغز و شناخت)، روان شناسی شناختی، مدلسازی شناختی، زبان شناسی شناختی و فلسفه ذهن و همچنین دوره کارشناسی ارشد در رشته های روان شناسی شناختی و ذهن، مغز و تربیت را ارائه می دهد و سالانه از طریق کنکور سراسری دانشجو می پذیرد.

در سال ۱۳۸۷ به منظور توسعه علوم و فناوریهای شناختی در سطح ملی، شورایعالی اتقلاب فرهنگی به دکتر خرازی مأموریت داد پیش نویس سند راهبردی توسعه این دانش و فناوری نوین را تهیه نماید. این مهم در کارگروهی به ریاست او و با همکاری جمعی از اساتید رشته های مختلف علوم شناختی انجام گرفت و در شورای تخصصی تحول در نظام آموزشی به تصویب اولیه رسید و نهایتاً در سال ۱۳۹۰ در صحن شورایعالی مصوب و توسط رئیس جمهور وقت ابلاغ گردید. همچنین در سال ۱۳۹۰ شورایعالی انقلاب فرهنگی با تصویب سند نقشه جامع علمی کشور حوزه علوم شناختی را به عنوان اولویت الف علمی کشور ذکر و معرفی نمود.

از سوی دیگر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۹۰ با تاسیس کمیته علوم و فناوریهای شناختی به تدوین برنامه های دوره های دکتری و کارشناسی ارشد پرداخت. این کمیته که ریاست آنرا دکتر خرازی بر عهده دارد تا به حال با کمک موسسات و اساتید حوزه های مختلف علوم شناختی موفق شده است برنامه درسی دوره های دکتری روان شناسی شناختی، زبان شناسی شناختی، مدلسازی شناختی، فلسفه ذهن را تدوین و به تصویب برساند و برنامه دکتری علوم اعصاب شناختی را مورد بازنگری قرار دهد. همچنین برنامه دوره های کارشناسی ارشد روان شناسی شناختی و دوره ذهن، مغز و تربیت نیز در همین کمیته تدوین و به تصویب شورای برنامه ریزی وزارت رسیده است.

در سال ۱۳۹۱ بر اساس مفاد سند مزبور، ستاد راهبری توسعه علوم و فناوریهای شناختی در معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور تاسیس و دکتر سید کمال خرازی به دبیری این ستاد منصوب گردید. ستاد عملاً از تابستان سال ۱۳۹۱ کار خود را آعاز و به تمهید مقدمات پرداخت. هم اینک ستاد راهبری توسعه علوم و فناوریهای شناختی فعالانه در جهت اجرای وظایف محوله در سند راهبردی تلاش می کند و با تاسیس پایگاه اطلاع رسانی خود با آدرس www.cogc.irبه حمایت از دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، اساتید و دانشجویانی که در حوزه علوم و فناوریهای شناختی به پژوهش اشتغال دارند می پردازد.

خوشبختانه، تعداد دانشگاهها و مراکزی که به تربیت دانشجو در رشته های مختلف زیر شاخه مجموعه علوم شناختی می پردازند رو به افزایش است و در این میان می توان به اسامی زیر که موفق به دریافت مجوز برگزاری رشته های مزبور که در دفترچه کنکور ذیل گروه علوم پایه و تحت عنوان مجموعه علوم شناختی معرفی می شوند، شده اند اشاره کرد:

پژوهشکده علوم شناختی پژوهشگاه دانشهای بنیادی (مرکز فیزیک نظری و ریاضیات)
پژوهشکده علوم شناختی (غیر انتفاعی)
پژوهشکده علوم شناختی دانشگاه شهید بهشتی
دانشگده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه کردستان (در دست اقدام)
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان (در دست اقدام)